Over verbazing en gewoontes

Het is vandaag Earth Day (Dag van de Aarde). 22 april is elk jaar de dag waarop we (nog meer dan normaal) stil staan bij de invloed van ons gedrag op de aarde, het milieu.
Een goede reden om eindelijk weer 'ns een milieutips-blog te schrijven. Een hele andere dan de andere tot nu toe. Over mijn verbazing en over gewoontes...

De afgelopen jaren ben ik dingen tegengekomen waarover ik me heel erg verbaasd heb. Soms zelfs zo erg dat m'n mond letterlijk openviel van verbazing: Zijn er daadwerkelijk mensen die dat zo doen?
Begrijp me goed; ik heb helemaal niets tegen die mensen. Het kunnen hele lieve, goede, sociale, vriendelijke, zelfs milieubewuste mensen zijn! Ik was alleen maar heel verbaasd over hun gedrag en over hun gewoontes. 

Enkele voorbeelden:

• Radio luisteren via de tv. Het beeld van de tv staat dan aan, terwijl er niemand naar kijkt maar alleen luistert. Energieverspilling dus. De aankoop van een simpele radio verdien je zo terug met de energiebesparing.
• Eten koken zonder deksel op de pan. Uiteraard duurt het dan langer voordat het water kookt en gebruik je meer gas of elektriciteit.
• Glazen potten, papieren verpakkingen, lege wc-rollen, kassabonnen en nog veel meer bij het restafval gooien, in plaats van die pot gewoon in de glasbak en de andere dingen bij het oud papier.
• Zeer giftige chemische bestrijdingsmiddelen (zoals Roundup) gebruiken in de tuin. Ik dacht werkelijk dat die middelen alleen in de professionele (niet-biologische) tuinbouw gebruikt werden en niet door particulieren. 
• Dagelijks vele plastic wegwerpbekertjes gebruiken op het werk, terwijl men ook een duurzame stenen mok in de kast heeft staan. 
• De vaat eerst uitgebreid afspoelen met heet water, voordat het in de vaatwasser gaat. Als je een goede afwasmachine hebt is dit echt niet nodig. Het zorgt voor veel water- en energieverspilling.
• Elk jaar een nieuwe smartphone kopen, terwijl de oude het nog prima doet. Je koopt toch ook niet ieder jaar een nieuwe computer en nieuwe tv? Net als een pc of laptop gaan ook tablets en smartphones makkelijk 3 jaar of langer mee. 
• De computer (incl. monitor) en de verlichting de hele dag (soms zelfs nacht) aan laten staan, terwijl ze niet de hele dag gebruikt worden. Het spreekt voor zich dat dit energieverspilling is. 
• Dagelijks in de spits met de auto naar het werk gaan, in het centrum van een grote stad, op een traject waar ook een prima snelle bus-/tram-/treinverbinding is. En het gaat dan om mensen die goed ter been zijn, geen zware spullen mee hoeven te nemen, etc.

Dit zijn allemaal dingen waar ik zelf nooit opgekomen was, die ik zelf nooit zou bedenken om het zo te doen...
Ligt dat aan die mensen? Ligt dat aan mij? Ik denk aan beiden. Het gaat om een manier van leven, een manier van denken en vooral om gewoontes; dingen doen zonder er bij na te denken. De ene persoon vindt duurzaamheid en bewust leven belangrijker dan de andere persoon. En de ene persoon verandert makkelijker zijn gewoontes dan de andere persoon. 

Ik denk dat ik zelf vrij makkelijk gewoontes verander, als ik inzie dat iets veel efficiënter, milieuvriendelijker en ook nog beter en leuker kan. Ik ben niet met duurzaamheid opgegroeid, integendeel. Elke dag vlees en kaas eten, de verwarming in het hele huis aan en overal met de auto naar toe gaan was gebruikelijk toen ik kind was, en een vegetariër was raar en alternatief. Pas toen ik ging studeren en op mezelf wonen werd ik me bewust van allerlei dingen en ging ik bewuster leven. Steeds milieubewuster, steeds weer een stapje extra, zoals bijvoorbeeld vegetarisch en uiteindelijk veganistisch leven. Omdat het geweldig voelt als je je minder schuldig hoeft te voelen aan milieuvervuiling, verspilling, dierenleed, klimaatverandering en andere milieuproblemen. Omdat het fijn is om bij te dragen aan een betere wereld, mensen en dieren te helpen en iets te doen voor de toekomst van de kinderen en hun kinderen. (Zelf heb ik bewust geen kinderen, maar ik doe het voor de kinderen van anderen.) 

100% duurzaam leven kan uiteraard niet; natuurlijk is er ook bij mij veel verbetering mogelijk, ik kan zeker nog gewoontes veranderen (minder chocola snoepen en duurzamere tussendoortjes nemen bijvoorbeeld) en soms maak ik ook bewust de keuze om een keer iets te doen wat niet duurzaam is. 

In 2003, toen ik me nog bezig hield met 'kerk & milieu' schreef ik een 'gedicht' (het rijmt niet, sorry) over gewoontes:

Hoe kan een mens…? 

Hoe kan een gelovig mens zeggen

Ik vind milieu niet belangrijk?

Hoe kan een gelovig mens zeggen

Ik houd niet van natuur?

Dieren laten lijden in de bio-industrie

De aarde onnodig laten opwarmen

Energie en materialen verspillen

Waarom doet een mens dat allemaal?

Een mens die gelooft

dat hij de aarde van God heeft gekregen

om er voor te zorgen

En dat toch niet doet?

Een mens die gelooft

dat iedereen een waarde heeft

medemens, dier en plant

En toch alleen aan zichzelf denkt?

Hoe kan een gelovig mens zeggen

Ik doe al genoeg

terwijl het slecht gaat met Gods schepping

en de medemens van honger sterft?

Is het onwetendheid

Is het de macht van het geld

Of het niet willen toegeven

aan de macht der gewoonte? 

  

Vuurwerk: milieuvervuilend en ongezond

Of je nou voor of tegen consumentenvuurwerk bent: het is een feit dat vuurwerk heel erg milieuvervuilend en ongezond is. 
Stel dat vuurwerk helemaal niet zou bestaan, en het zou nu uitgevonden worden. Grote kans dat het niet goedgekeurd zou worden, denk ik. Groot gevaar voor de volksgezondheid en de natuur.

Persoonlijk heb ik een enorme hekel aan vuurwerk. Misschien komt het omdat ik enigszins hoogsensitief ben: ik kan slecht tegen teveel prikkels zoals lawaai, stank, onrust, onverwachte geluiden/beelden, e.d. Vooral van de harde knallen word ik gek, van de stank krijg ik hoestbuien en van het onverwachte afsteken op allerlei plekken word ik doodsbang. 

Maar belangrijker: vuurwerk is ontzettend vervuilend voor zowel de lucht, het water en de bodem. En vuurwerkdampen zijn heel ongezond. Binnen blijven dus, met ramen en deuren dicht en zelfs ventilatieklepjes/schuifjes maar even gesloten houden...

Fijnstof, zware metalen en afval

Gekopieerd van de website van MilieuCentraal: 
Het afsteken van vuurwerk vervuilt de lucht, vooral met fijnstof, waarop zware metalen meeliften. 
De eerste twee uur van het nieuwe jaar is de concentratie fijnstof wel 40 keer zo hoog als normaal. Het inademen ervan is schadelijk voor de gezondheid, vooral voor mensen met een zwakke gezondheid of longziekte.
Ook zorgt vuurwerk voor bodem- en watervervuiling. Dat komt door het fijnstof dat neerdaalt en door onverbrande vuurwerkresten. Boosdoeners zijn de zware metalen in vuurwerk: barium, antimoon en strontium, die schadelijk zijn voor de gezondheid van mens en dier. En koper, dat bij te hoge concentraties giftig is voor het waterleven.

Knalvuurwerk bestaat vooral uit buskruit. Siervuurwerk bevat daarnaast ook zware metalen die zorgen voor de kleur- en geluidseffecten. Vanwege die zware metalen geeft siervuurwerk meer schadelijke uitstoot dan knalvuurwerk.
Naar schatting dertig procent van het afgeschoten vuurwerk is illegaal. In zulk vuurwerk kunnen zeer schadelijke stoffen zitten, zoals cadmium en perchloraat. Daarom is illegaal vuurwerk gevaarlijker en schadelijker voor het milieu.

Luchtvervuiling
Vuurwerk veroorzaakt luchtvervuiling. Het gaat vooral om fijnstof, en daarop liften zware metalen mee. Op oudejaarsavond kort na middernacht schieten de concentraties omhoog. De concentratie ligt op 1 januari vaak wel zeven tot acht keer zo hoog als de normale dagconcentratie. Vooral de eerste twee uur van het nieuwe jaar zijn ze wel vaak tientallen keren zo hoog als normaal.
Het inademen van fijnstof is schadelijk voor de gezondheid. Met name mensen die last hebben van hun longen of een zwakke gezondheid hebben, zullen hier last van hebben. Dat gebeurt vooral tijdens jaarwisselingen waarbij het windstil is en niet regent; het fijnstof blijft dan langer hangen. Wie last heeft van de luchtvervuiling, kan het beste een aantal uren na middernacht binnen blijven.

Bodem- en watervervuiling
De schadelijke stoffen in onverbrande resten van vuurwerk en in de kleine stofdeeltjes, dalen neer en komen dan vooral in de bodem terecht. Het gaat dan om schadelijke zware metalen, zoals koper, barium, strontium en antimoon, en in het geval van illegaal vuurwerk mogelijk ook cadmium. Barium, antimoon en strontium zijn schadelijk voor de gezondheid van mens en dier. Koper is in hoge concentraties giftig voor dieren die in het water leven, en schadelijk voor planten.
Gaandeweg verplaatst de vervuiling zich naar het oppervlaktewater. Via deze weg levert vuurwerk een forse bijdrage aan de ophoping van zware metalen in het milieu. Die zware metalen kunnen niet worden afgebroken door biologische processen en blijven dus het milieu vervuilen. Voor koper worden de milieunormen in het water overschreden. Vuurwerk draagt daaraan bij: ongeveer achttien procent van al het koper in het oppervlaktewater komt uit vuurwerk.

Vuurwerkafval
Elk jaar zijn er meer dan 800 vrachtauto’s nodig om al het afval van vuurwerk op te ruimen. Dat afval is hoofdzakelijk karton en papier, met de nodige onverbrande zware metalen erin. Het is belangrijk dat al het afval snel wordt opgeruimd, zodat de metaalresten niet kunnen uitspoelen naar de bodem en het oppervlaktewater. Vuurwerkresten kunnen bij het huishoudelijk afval.

Gehoorschade
Knalvuurwerk belast het milieu minder dan siervuurwerk, maar het geeft wel meer kans op gehoorschade. Naar schatting 800 tot ruim 1.600 mensen lopen jaarlijks blijvende gehoorschade op. Dat gebeurt vooral bij degenen die het vuurwerk afsteken, of er dichtbij in de buurt staan. Ook zorgt vuurwerk elk jaar voor overlast en stress bij mens en dier. 

Milieutips:

• Koop geen vuurwerk, steek geen vuurwerk af.
• Ga niet naar buiten met oud-en-nieuw als het niet nodig is, houd ramen en deuren gesloten.
• Houd je kinderen en huisdieren zo nodig ook binnen.
• Wil je wel vuurwerk afsteken, doe dit dan alsjeblieft niet in de buurt van andere mensen en dieren, en belangrijk: ruim daarna al het afval op!

Een fijne, rustige jaarwisseling gewenst!

Milieuvriendelijke kerst

Milieutips:

• Maak een digitale kerstkaart die je per mail of via internet verzend, of koop kerstkaarten van kringlooppapier of chloorvrij gebleekt FSC-papier.
• Als je een kerstkaart bij iemand (bijvoorbeeld de buren) in de brievenbus gooit, hoeft er geen envelop om heen. 
• Enveloppen die je zelf krijgt kun je hergebruiken door een etiketje over het adres te plakken. 
• Of een echt kerstboom of een kunstkerstboom duurzamer is, is afhankelijk van o.a. de grootte, hoe lang je hem gebruikt, wat je ermee doet na gebruik (hergebruiken/recyclen/weggooien), etc. Het meest milieuvriendelijk is natuurlijk géén kerstboom nemen. Als je wel een kerstboom wilt: er zijn ook verschillende mogelijkheden om een kerstboom te huren of adopteren. 
• Gebruik kerstverlichting met ledlampjes. Laat de kerstboom en andere kerstverlichting niet de hele dag branden, maar alleen 's avonds als je in de woonkamer bent.
• Koop waxinelichtjes zonder cupjes en hergebruik de cupjes van je oude waxinelichtjes.
• Eet ook met Kerst zo veel mogelijk duurzaam: zo veel mogelijk biologisch, van het seizoen, uit je regio, met weinig verpakking, plantaardig en zo weinig mogelijk dierlijk.

Afval scheiden:

• Dozen van kerstpakketten en andere pakjes bij het oud papier. 
• Cadeaupapier kan opnieuw gebruikt worden of anders bij het oud papier.
• Kerstkaarten en enveloppen na gebruik bij het oud papier.
• Kapotte glazen kerstballen in de glasbak (bij bruin). 
• Lege flessen en potten uiteraard in de glasbak. 
• Loodwikkels van wijnflessen inleveren als chemisch afval.
• Gebruikt frituurvet en olie apart inleveren op de gemeentewerf bij het chemisch afval. 
• Kapotte ledlampjes bij het chemisch afval.

Vuurwerk is ontzettend milieuvervuilend, gevaarlijk en ongezond! Er komen veel schadelijke gassen vrij en heel veel afval. Niet kopen dus! 

Milieubewust ziek zijn?

Het heeft even geduurd voordat ik weer een blog schreef. Onder andere omdat ik ziek was. Ik vroeg me vandaag af: ben ik ook nog milieubewust als ik ziek ben? Ja, maar m'n gezondheid gaat voor.

Gas en elektriciteit

Omdat ik thuis was, gebruikte ik uiteraard meer elektriciteit en gas dan als ik zou werken. De tv en dvd-speler waren veel meer aan, maar de computer helemaal niet. M'n iPad en iPhone wel, maar die gebruiken erg weinig stroom.
Voor het eerst dit seizoen moest de verwarming aan op dagen dat de zon niet scheen. Op 19 graden is genoeg. Alleen in de woonkamer en badkamer. In m'n werkkamer hoefde het nu natuurlijk niet. In de slaapkamer stoken we sowieso nooit. Als ik niet in bed lag had ik 2 truien aan en lag of zat ik op de bank onder een dekentje. Oh ja, ik heb ook op m'n elektrische warmtekussen gelegen toen ik veel last van m'n rug had...

Zakdoekjes

Ik gebruik papieren wegwerpzakdoekjes. Nooit stoffen wasbare zakdoeken, want die vind ik niet hygiënisch. Je wilt niet weten wat er allemaal uit m'n neus kwam... :-( Dat wil ik echt niet in m'n wasmachine hebben, sorry! Bovendien zou ik dan wel heel erg veel van die zakdoeken moeten hebben. De zakdoekjes die ik altijd gebruik zijn van ongebleekt zacht kringlooppapier, van het merk Memo, te koop bij iedere natuurvoedingswinkel. Memo heeft ook tissues van zacht ongebleekt kringlooppapier. Ook ons wc-papier is natuurlijk ongebleekt zacht kringlooppapier. Bij alle supermarkten te koop van diverse merken.

Voeding

Als ik ziek ben eet ik wat minder, op zich wel duurzaam. Wel veel vers fruit en groente. En nog steeds veganistisch, behalve een klein beetje honing voor m'n keel... Ik eet wel makkelijker dan normaal, wat meer pakjes, zakjes en potjes, meer verpakkingen dus. En ik had meer behoefte aan warm eten en drinken, dus waterkoker, magnetron en elektrisch fornuis waren vaker aan dan normaal. Gelukkig hebben we zonnepanelen. ;-)

Medicijnen

Medicijnen en supplementen bevatten soms dierlijke producten, zoals gelatine en lactose. Zoals te lezen is in deze blog zijn dierlijke producten niet zo duurzaam. Als ik de keus heb kies ik daarom voor producten zonder dierlijke ingrediënten. Ik heb o.a. een 100% plantaardige multi en zelfs een veganistische vitamine D3. En ik kies graag iets met zo weinig mogelijk verpakkingsmateriaal, indien mogelijk. 

Maar soms krijg je iets van je arts voorgeschreven wat je nou eenmaal nodig hebt. Bij mij gaat m'n gezondheid dan toch voor. Bovendien ben ik dan te ziek of te zwak om te protesteren, of om na te vragen of er ook een diervriendelijker of duurzamer alternatief is. Of ik ben blij dat ik überhaupt iets kan krijgen tegen de nare klachten... Dan ga ik later wel kijken wat ik nou eigenlijk naar binnen gewerkt heb, als ik dat kan vinden ergens in de kleine lettertjes van de bijsluiter. 

Een raar en opvallend verschil: Op voeding moeten de ingrediënten verplicht duidelijk op de buitenkant vermeld staan. En bovendien moeten de allergenen (melk, ei, noten e.d.) nog eens extra duidelijk vermeld staan. Waarom geldt deze uitstekende regel niet voor medicijnen? Waarom moet je zoveel moeite doen om erachter te komen wat de ingrediënten (incl. hulpstoffen) van het middel zijn? 

Omdat ik de bijsluiter weer eens las, kwam ik er ineens achter dat er gelatine in mijn paracetamol bleek te zitten. Schrik! Had ik jaren geslikt zonder te weten... Toen ik dit in een veganistengroep op Facebook zette, bleek gelukkig dat ik niet de enige was. Iedereen ging verschrikt de bijsluiter tevoorschijn halen en in de meeste merken bleek helaas gelatine te zitten. Het goede nieuws is dat iemand al had uitgezocht welke paracetamol wel vegan is: o.a. die van het eigen merk van de apotheek 'Samenwerkende Apothekers' en die van Finimal. Nemen we die dus voortaan! 

Vanwege een antibioticakuur wilde ik ook probiotica slikken. Mijn internetzoektocht naar een goede, hooggedoseerde met veel verschillende bacteriesoorten, zonder dierlijke ingrediënten (met name melk wordt veel gebruikt), eindigde bij slechts 2 goede probiotica: Solgar advanced multi-billion dophilus (vegacapsules) en Orthiflor plus (zakjes poeder).

Vervoer

Ik had me een tijd geleden aangemeld voor het lowcardiet: 10 dagen je (eigen) auto niet gebruiken. Nou is dat voor mij normaal gesproken al makkelijk omdat ik weinig rijd, maar nu al helemaal: de hele periode zat ik ziek thuis en de enige uitstapjes waren even lopen naar de huisarts en de apotheek. Autorijden had bovendien niet eens gemogen met de medicijnen die ik gebruikte. 

Stel dat ik naar het ziekenhuis had gemoeten dan had ik de tram gepakt; die stopt daar voor de de deur (Antoniusziekenhuis Nieuwegein). Maar ik moet eerlijk bekennen dat ik ook wel eens te ziek ben geweest om met het ov te reizen en door manlief naar het ziekenhuis ben gebracht met de auto. Gezondheid gaat dan vanzelfsprekend toch voor... 

Oh ja, ik heb natuurlijk ook veel geslapen. Geen elektriciteit, gas, voeding e.d. voor nodig, dus heel milieuvriendelijk!

Milieutips:

• Doe alleen het licht, de verwarming en evt. elektrische apparaten aan in kamers waar je bent. In de overige kamers kunnen ze uit.
• Pak een extra trui of vest en een dekentje op de bank of op bed. De verwarming kan dan een graadje lager of uit.
• Maak gebruik van de zon als gratis warmtebron voor je huis.
• Gebruik wasbare zakdoeken of zakdoekjes van kringlooppapier.
• Eet en drink zoveel mogelijk plantaardig, biologisch, vers en van het seizoen. Zo min mogelijk dierlijk, diepvries, verpakt en van ver.
• Koop en kook niet te veel en anders kun je de restjes invriezen voor een andere keer.
• Let ook bij medicijnen en supplementen op minder verpakkingen en dierlijke ingrediënten.
• Lever medicijnen en supplementen die je niet meer gebruikt in bij de apotheek.
• Gebruik zo weinig mogelijk de auto.

Leer

De meeste leren schoenen, handschoenen, kleding, banken en andere producten van leer zijn helaas niet diervriendelijk en milieuvriendelijk geproduceerd. Gelukkig zijn er veel duurzame plantaardige alternatieven.

Vee-industrie

Leer is geen afvalproduct van de vlees- en melkindustrie, maar een winstgevend bijproduct. 
Er is helaas nog geen keurmerk waaraan je kunt zien dat leer/suède afkomstig is van dieren uit de biologische landbouw. De koeien leven dus meestal in de vee-industrie, waar ze vaak worden gecastreerd, onthoornd en geoormerkt zonder verdoving. Ze komen weinig of niet buiten. Tijdens transport hebben ze vaak last van angst, verwondingen, extreme temperaturen en gebrek aan water. 
Het zachtste leer, voor de bovenkant van schoenen, handschoenen, jassen en portemonnees, is meestal gemaakt van hele jonge kalfjes. Vanwege de zachtheid wordt het populairste leer zelfs gemaakt van ongeboren kalfjes!

Broeikasgassen, water, mest

Het fokken van koeien (of ze nu vlees, melk of leer produceren) zorgt voor veel milieuvervuiling. Dierlijke mest vervuilt zowel de lucht als het water. Koeien produceren de broeikasgassen CO₂ en methaan. Voor de productie van veevoer worden bossen gekapt, met als gevolg nog meer broeikaseffect. Het omzetten van veevoer naar vlees, melk en leer kost enorm veel aardoppervlakte, energie, water en voedsel. Het massaal houden van dieren zorgt voor een scheve wereldvoedselverdeling.

Looien met gif

Net als wol, is leer niet 'natuurlijk'. Om het natuurlijke rottingsproces van de huid tegen te gaan, looit men namelijk het leer. Hierdoor stopt de biologische afbreekbaarheid. Voor het looien worden zeer giftige stoffen gebruikt. De hoeveelheid afval en vervuiling afkomstig van de leerindustrie is enorm. De chemicaliën die gebruikt worden in de leerindustrie zijn zo giftig dat mensen die werken in leerlooierijen meer dan gemiddeld lijden aan kanker en aandoeningen aan de luchtwegen.
Bovendien gebruikt de leerindustrie erg veel energie, water en grondstoffen.

Kunststof

Ondanks dat kunststof vaak wordt gezien als milieuvervuilend, is het vele malen milieuvriendelijker dan leer. De meeste schoenenwinkels verkopen ook kwalitatief goede schoenen van kunststof, kunstleer en stof. Handschoenen en andere kleding zijn uiteraard ook volop te koop van verschillende soorten stof en kunststof.

Milieutips

• Koop schoenen van stof of kunststof, waar geen of zo weinig mogelijk leer in zit. Dit is te zien aan het label, zie het plaatje hiernaast. 
• Koop handschoenen en kleding van (biologisch) katoen, linnen, acryl, of andere (kunst)stoffen.
• Toe aan een nieuw bankstel? Kies voor stof of kunststof.
• Doe zo lang mogelijk met je schoenen, kleding en andere spullen. Duurzaam duurt het langst! 
• Zijn je schoenen of kleding toch versleten of passen ze niet meer, gooi ze dan in de speciale kledingcontainers, in de zak van Max of breng ze naar de kringloopwinkel of rommelmarkt.

Papierbesparing

Brieven, kranten, folders, tijdschriften, printjes, kopietjes, enveloppen, boodschappenlijstjes, kassabonnen, dozen, wc-papier... Nederland behoort qua papierverbruik tot de top 10 van landen in de wereld.

Bossen

Deze papierbehoefte kost veel bossen, ruimte, energie en afvalstoffen. 
Vaak is er in die bossen weinig biodiversiteit en geen duurzaam bosbeheer. Omdat monoculturen gevoelig zijn voor ziekten worden vaak veel bestrijdingsmiddelen gebruikt. Bovendien wordt door houtkap het broeikaseffect versterkt, omdat CO2 vrijkomt die de bomen anders zouden vastleggen.

Kringlooppapier

Kringlooppapier is het meest milieuvriendelijke papier, qua houtverbruik, energieverbruik, luchtvervuiling (giftige stoffen, zwaveldioxide), waterverbruik, watervervuiling en afval. Kringlooppapier is tegenwoordig te koop in zeer goede kwaliteit en in verschillende kleuren. Printers en kopieerapparaten lopen er niet meer op vast.
Ook wc-papier, papieren zakdoekjes, tissues en zelfs maandverband e.d. zijn te koop van kringlooppapier. Nee, dat is niet hard en stoffig, maar gewoon zacht en comfortabel!

Voor houtvrij papier is veel hout nodig!

De term houtvrij is misleidend. Voor de productie van houtvrij papier kookt men het hout in een mengsel van chemicaliën, waardoor de lignine (houtstof) oplost en de cellulose achter blijft. Hierdoor is 'houtvrij' (=ligninevrij) papier van betere kwaliteit dan houthoudend papier, maar het rendement ligt veel lager. Voor de productie van houtvrij papier is namelijk twee keer zo veel hout nodig als voor de productie van houthoudend papier! Geen milieuvriendelijke keus dus.

Printen

Toen ik in de jaren '90 bij de Milieuzorggroep op mijn werk actief was, raadden we iedereen aan om vergaderstukken, uitnodigingen e.d. vooral niet per e-mail te versturen, want dan zou iedereen het enkelzijdig uitprinten. Bovendien kostte printen toen meer energie dan kopiëren. Dubbelzijdig kopiëren en in een envelop versturen was toen milieuvriendelijker. 
Nu is dat niet meer zo; printen en kopiëren gebeurt vaak met hetzelfde apparaat en kost evenveel energie en inkt. Bovendien kunnen de meeste printers nu ook dubbelzijdig printen. En zo niet, dan kun je 't altijd op de ouderwetse manier doen: eerst de oneven pagina's printen, dan het papier er weer in leggen en dan de even pagina's printen.
Het meest milieuvriendelijk is natuurlijk om niet te printen; gewoon van je scherm lezen. Met de komst van laptops en vooral tablets wordt er gelukkig minder geprint. Sinds ik een iPad heb print ik helemaal niets meer!

Milieutips

• Stel kleinere marges, een kleinere regelafstand en een kleiner lettertype in om papier te besparen. 
• Lees zoveel mogelijk (eerst) van het (computer/tablet)scherm, print zo weinig mogelijk uit. 
• Als je een tablet hebt, kun je vergaderstukken, boeken, programma's e.d. makkelijk lezen op je tablet en hiermee veel papier besparen. 
• Doe eerst een spellingscontrole en bekijk altijd eerst het afdrukvoorbeeld op het scherm voordat je print.
• Stop kringlooppapier of papier met FSC-keurmerk in de printer en in het kopieerapparaat. In ieder geval geen 'houtvrij' papier.
• Print en kopieer altijd dubbelzijdig.
• Een kladversie printen of kopiëren kan heel goed op kladpapier (enkelzijdig bedrukt papier met een nog lege achterkant). 
• Bij sommige printers kun je ook papier besparen door twee pagina's op één pagina te printen. 
• Gebruik schrijfblokken dubbelzijdig. Bij links ingebonden blokken gaat dat makkelijker dan bij van boven ingebonden blokken.
• Koop ook wc-papier, zakdoekjes, tissues e.d. van kringlooppapier en zonder opdruk.
• Plak een nee-nee-sticker of nee-ja-sticker op je brievenbus om geen reclamefolders (en evt. huis-aan-huis-krantjes) meer te ontvangen.
• Zeg je abonnement op tijdschriften die je niet leest op.
• Via www.postfilter.nl kun je je adres laten blokkeren voor geadresseerde reclame.
• Ook lege wc-rollen, kassabonnen, boodschappenlijstjes, dozen, (venster)enveloppen, folders, brieven en cadeaupapier mogen gewoon bij het oud papier.
• Foto’s, bubbeltjesenveloppen, gelamineerd /geplastificeerd papier, waspapier en vies papier mogen niet bij het oud papier.

Voedsel heeft de grootste invloed

Je kunt als consument van alles doen voor een beter milieu. Je afval scheiden, het licht uitdoen, de auto laten staan... Alle beetjes helpen. Maar de meeste invloed op het milieu heeft alles wat je eet en drinkt. 

20 tot 35 % van de milieubelasting en van de uitstoot van broeikasgassen komt door productie en consumptie van voeding.

De veeteelt is hierbij het belangrijkste. Om vlees, melk(producten) en eieren te maken, zijn uiteraard dieren nodig. Dieren eten veel veevoer en drinken veel water, hebben ruimte nodig, produceren heel veel mest, CO₂ en het nog sterkere broeikasgas methaan. 18% van de uitstoot van broeikasgassen wordt door de veehouderij veroorzaakt.

Voor de productie van 1 kilo vlees is gemiddeld ongeveer 16 kilo veevoer (graan, mais, soja, etc.) nodig. Voor al dat veevoer zijn veel ruimte, water en bestrijdingsmiddelen nodig. 
En dan nog het transport van veevoer (vaak helemaal uit Zuid-Amerika) naar het vee, het transport van vee naar het slachthuis, het transport van vlees naar het vleesverwerkingsbedrijf en vervolgens naar de winkel.
Plantaardige voeding is dus een stuk duurzamer dan dierlijke.

Uiteraard maakt het veel uit waar je voedsel vandaan komt. Hoe dichterbij, hoe duurzamer. Voedsel uit een verwarmde kas of uit de diepvries heeft ook een grote milieubelasting. Beide kosten veel energie.

Biologisch voedsel is geteeld zonder chemische bestrijdingsmiddelen en
kunstmest. Het voedsel bevat ook geen kunstmatige toevoegingen zoals chemische kleurstoffen. Als het dierlijke voeding is, dan hebben de dieren biologisch voedsel gehad en zijn ze diervriendelijker behandeld (ze mogen bijvoorbeeld naar buiten) dan vee-industriedieren en scharreldieren.

Ook hoe je voeding verpakt is, de manier van koken, de hoeveelheid die je eet en welke tussendoortjes je eet en drinkt hebben invloed. De productie van bijvoorbeeld koffie en dranken met alcohol kosten helaas veel water en energie. Kraanwater is vele maken duurzamer dan flessenwater of andere verpakte dranken.

Voedselvoetafdruk

Hoeveel invloed je eten en drinken heeft op het milieu, kun je bepalen via de voedselafdruk van het Voedingscentrum. Met deze test kun je ook uitproberen hoeveel het zou schelen als je bijvoorbeeld minder vlees zou eten of minder koffie zou drinken. Naast de voedselafdruk in hectare per jaar berekent de test ook het aantal benodigde liters water per dag. Ik scoor 0,7 hectare en 500 liter. De score van de gemiddelde Nederlander is echter 2,1 hectare en 3450 liter water!

Milieutips

• Doe boodschappen op de fiets en neem je boodschappentas en boodschappenlijstje mee
• Koop vooral streekproducten en groente & fruit van het seizoen
• Koop zoveel mogelijk onverpakt of met weinig verpakkingen
• Kook met weinig water, niet te lang en doe de deksel op de pan
• Eet zoveel mogelijk plantaardige voeding, minder dierlijke voeding
• Eet zoveel mogelijk biologische voeding
• Drink vooral kraanwater en (kruiden)thee.

Bronnen:

• http://www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-boodschappen/milieu-en-klimaat/voedselafdruk.aspx
• http://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/Documents/Factsheet%20Duurzaam%20eten.pdf 
• http://www.krnwtr-drinkkraanwater.nl/2010/03/de-watervoetafdruk-van-koffie-en-andere-producten/
• http://www.vegetariers.nl/waarom-vegetarisch/voor-het-milieu
• http://www.lekkerplantaardig.net/milieu.htm